آی تی ایران – متن زير خلاصه شده اى از گفت و گو با پرويز ناصرى مدير عامل شرکت ثناراى و مجرى حضور ايران در نمايشگاه سبيت 2005 است :
سه سال قبل فقط با يک هيات بازديد کننده به سبيت آمديم و نتيجه ارزيابى ها براى فراهم کردن حضور ايران را مثبت تشخيص داديم . دو سال قبل يک غرفه 55 مترى در سبيت گرفتيم آن هم در شرايطى که آمريکا در آستانه حمله به عراق بود که اين موضوع به همراه حضور نخست در نمايشگاه نگرانى هايى را براى ما ايجاد مى کرد وحتى نگران بوديم که ضد تبليغ شود ، بنابراين با نام ثناراى در سبيت حاضر شديم اما با وجود اين همان حضور نخست يک حضور تاريخى براى آى تى ايران بود چون همان وقايع حضور ما را به عنوان غرفه شرکت هاى ايرانى پررنگ تر کرد .
سال گذشته ما فضاى غرفه را تقريبا دو برابر کرديم و با نام ايران در نمايشگاه حاضر شديم و چون نمايشگاه همزمان با نوروز برگزار مى شد ما نيز يک جشن کوچک در غرفه گرفتيم که بازتاب آن بسيار مثبت بود. امسال با نگاهى به حضورهاى قبلى هم فضاى غرفه بزرگتر شده، يک غرفه در سالن هشت ( برون سپارى) به غرفه قبلى اضافه شده و کيفيت غرفه آرايى هم به مراتب بهتر شده و هم اين که از نظر محتوايى هم محتواى قابل عرضه اى در غرفه وجود دارد که حتى در مقايسه با کشورهايى مثل استراليا و زلاندنو به مراتب قابل تامل تر است.
من اعتقاد دارم که ايران نام خود را در سبيت در حال ثبت کردن است و اغلب شرکت ها هم از حضورشان راضى هستند و دستاوردهاى مثبتى را داشته اند. برخى مستقيما فروش داشته اند و برخى نيز ارتباطات تجارى قوى با شرکت هاى آلمانى برقرار کرده اند. جالب است حتى شرکتى مثل افتاب که نماينده آن نتوانست در نمايشگاه حضور يابد نيز محصولاتش مورد توجه قرا رگرفته است. از طرفى نخستين حضور در سالن برون سپارى نيز بسيار مورد توجه واقع شده و فراتر از انتظار بوده هر چند غرفه ايران در اين سالن بسيار کوچک بوده و ما هم در اين زمينه ( برون سپارى) چيز چندانى براى عرضه نياورده بوديم اما استقبال بسيار خوب بود.
نکته ديگر در مورد گزارش ها و اطلاعاتى بود که امسال تهيه و در سبيت عرضه شد . گزارش DIGITAL REVIEW و گزارش آى تى در ايران ازانجمن شرکت هاى انفورماتيک، امسال بسيار مورد توجه واقع شد و اين نشان دهنده تشنگى فضاى بين المللى نسبت به اطلاعات موجود به صنايع ديجيتالى و آى تى ما در داخل کشور است. طبيعى است هنوز در اين زمينه با کشور هايى مثل ترکيه فاصله داريم اما حداقل مسير درستى که براى اين راه انتخاب شده قابل توجه است.
به اعتقاد من هيه اين گزارشها کار پرهزينه اى نيست مثلا کل هزينه اى که براى DIGITAL REVIEW انجام شده چيزى در حد 13 ميليون است که براى نمايشگاهى در حد و اندازه سبيت بسيار ناچيز است .
نکته ديگر حضور دائم کشورها در اين گونه رويدادهاست . سال گذشته ترکيه با 20 شرکت درسبيت حضور داشت و امسال تعداد شرکت هايش را به بيش از 50 رساند و فضاى غرفه اش را هم بسيار بالا برد. اين نشان دهنده اين است که ترکيه دارد روى اين موضوع سرمايه گذارى مى کند و پيش مى رود.
اگر به رشد صنعت آى تى مى انديشيم بايد توجه داشته باشيم که حضور در اين نمايشگاه ها چيزى نيست که بتوانيم ناديده بگيريم البته بايد بدانيم که اين حضور در دايره صادرات نرم افزار فقط يک حلقه از زنجير است . ما از سال گذشته تلاش کرديم که شعبه اى در آلمان تاسيس نماييم و اين باعث مى شود که قبل و بعد از نمايشگاه فعاليت جدى ترى داشته باشيم . اين نمايندگى در منطقه اروپا همچنين ميتواند در زمينه ثبت و موارد حقوقى نرم افزارهاى ايرانى در مجامع بين المللى مثل VIPO به قدرت و ارتباط مناسبى دست پيدا کنيم .
در زمينه حضور شرکت ها با نام خودشان بايد اين موضوع را يادآور شوم که شرکت ها دو دسته اند يک دسته شرکت هاى قدرتمند که از توان مالى خوبى برخوردارند و ديگرى شرکت هاى ضعيف تر . طبيعتا شرکت هاى قدرتمند با نام اختصاصى خودشان حضور پيدا مى کنند اما اغلب شرکت هاى حاضر در سبيت شرکت هاى کوچکى هستند که در قالب کمک ها و حمايت هايى در نمايشگاه حاضر شده اند. مثلا کشور تايوان امسال چندين غرفه در سالن هاى مختلف دارد که شرکت هاى اين کشور در آن حضور دارند ولى در مقابل زلاندنو هم هست که مثل ما همه شرکت ها داخل غرفه اش حاضرند و فرآيند انتخابشان هم دقيقا شبيه ماست و يا کشورهاى چين و انگليس هم به اين گونه عمل کرده اند.
البته بايد اين موضوع را ذکر کرد که حتى شرکت هايى که تحت نام کشورها شرکت مى کنند نامشان در فهرست شرکت هاى حاضردر سبيت هست و اين حضور به نام خودشان ثبت ميشود و اين گونه نيست که تحت نام کشور محو شوند. البته اگر شرکتى بخواهد خارج از اين دايره در نمايشگاه حاضر شود طبيعتا بايد بداند که کمک هاى دولتى کاهش مى يابد و حضور در نمايشگاه سبيت هم بسيار پر هزينه ميباشد .
بر اساس برآورد ما هزينه حضور در نمايشگاه سبيت به ازاى هر متر مربع يک و نيم ميليون تومان است ( به اضافه هزينه هاى سفر و …) بنابراين اگر شرکتى بيست متر فضا بگيرد بايد سى ميليون تومان هزينه کند.
ما براى غرفه ايران از شرکت ها يک هزينه ثابت يک ميليون تومانى دريافت مى کنيم که مى توانند آن را به صورت اقساط پرداخت کند و هزينه سفر که معمولا براى شرکت ها دو نفر است هم به عهده خود آنهاست. بنابراين جمع هزينه يک شرت ايرانى براى حضور در سبيت چيزى در حدود چهار ميليون تومان است که با سى ميليون تومان اختلاف فاحش دارد. ما البته از اين موضوع خوشحال مى شويم که شرکت هاى ايرانى با نام خودشان و مستقلا هم در نمايشگاه حضور پيدا کنند. من در بازديدهايم تعدادى از شرکت هايى ديدم که معلوم بود ايرانى هستند اما نمى دانم چرا از نام ايران به هيچ وجه استفاده نکرده بودند.
در زمينه بحث صادرات نرم افزار بايد گفت ما محصول قابل صدور داريم اما محصول قابل صدور ما کارهاى انتهايى براى حضور در بازار بين المللى را انجام نداده است بطورمثال ترجمه نشده يا استانداردهايى مانند داشتن HELP و … را رعايت نکرده است و يا شرکت ها به موضوع اطلاع رسانى از طريق اينترنت توجه نشان نداده اند. مثلا در همين غرفه ايران امسال فقط دو شرکت داريم که محصولشان هم سايتى به طور مستقل داشته باشد ( علاوه بر سايت خود شرکت) بنابراين اين نشان مى دهد که اطلاع رسانى محصولات شرکت هاى ايرانى بسيار ضعيف است.
نکته ديگر در زمينه بازاريابى است که شرکت هاى ايرانى عموما در آن ضعيف هستند . به هر حال اين کار يک الفبايى دارد که ما بايد آن را يادبگيريم. اما نکته ديگرى که باعث کم شدن تعامل ايران با کشورهاى ديگر شده موضوع تبليغات منفى و تحريم هايى است که فرصت هاى بسيارى را از دست ما خارج کرده که البته شرکت ها به طور مستقيم در اين مورد کارى نمى توانند انجام دهند اما همين حضورها تا حد زيادى به کم رنگ تر شدن اين موضوع کمک کرده است.
نکته ديگرى که مى توان به آن اشاره کرد توان کم شرکت هاى ايرانى براى سرمايه گذارى در اين مسئله است معمولا شرکت هاى ما توان مناسب مالى براى سرمايه گذارى در اين عرصه را ندارند. مثلا شرکت آرشام کوشا سالانه در 15 نمايشگاه شرکت مى کند که اگر حداقل ده ميليون براى هر کدام در نظر بگيريم يعنى ساليانه يکصدو پنجاه ميليون تومان براى حضور بين المللى هزينه مى کند. البته همين شرکت، صادراتى تا حد يک تا دو ميليون دلار در سال را دارد ولى نکته اين است که اين هزينه ها ابتدا انجام شده تا به چنين درآمدهايى برسد. اين نکته هم قابل ذکر است که در مورد اين شرکت مثلا فقط با قبول ريسک از طريق منابعى مثل وام و سرمايه شخصى صورت گرفته است.
راه حل ها
ما بايد حرکتهايمان را به سمت و سويى ببريم که به سودآورى برسد در اين زمينه نقش نهادى مثل ثناراى مشخص ميشود مثلا اگر مرکز صنايع نوين به نوعى براى حضور شرکت هاى ايرانى در اين نمايشگاه هزينه کرده و يارانه پرداخت کرده خيالش راحت است که اين هزينه در جاى ديگرى خرج نشده است چون حتى ثناراى به فکر سودآورى از اين موضوع نيست و اين موضوع را هم مى دانيم که نمى توان هميشه به کمک هاى دولتى وابسته بود و بايد روزى به طور مستقل همين کار را انجام داد.نکته مهم در مورد نهادهايى مثل ثناراى در اين است که يک شرکت در آن سهم عمده اى ندارد و از سوى ديگر يک شرکت نمايشگاهى نيست و همچون نهادهايى مثل اتحاديه صادرکنندگان نرم افزار و انجمن شرکت هاى انفورماتيک داراى استراتژى براى بعد و قبل آن است . اين که بعضى از دوستان نوشته بودند ثناراى شرکت هايى را انتخاب کرده هم اين گونه نبود چون کميته اى متشکل از مرکز صنايع نوين، انجمن شرکت هاى انفورماتيک و ثناراى شرکت ها را انتخاب نموده اند که اين کنترل و نظارت را بر اين موضوع نشان مى دهد.
به اعتقاد من براى شرکت هايى که مى خواهند به طور مستقل ضور پيدا کنند بايد وام هايى با بهره مناسب در نظر گرفت در کشور ما همه تفکر روى توليد متمرکز شده مثلا اگر چيز جديدى را بخواهيم توليد کنيم انواع و اقسام وام ها را مى توانيم دريافت کنيم در حالى که اگر چيزى را که قبلا عرضه شده بخواهيم بازاريابى کنيم به سختى قادر به دريافت تسهيلات خواهيم بود. اين بخشى به ساختار نهادها هم بر مى گردد. مثلا صندوق حمايت از الکترونيک ساختارش به گونه اى نيست که به راحتى بتواند از اين موضوع حمايت کند.
جنبه ديگر کار که دولت روى آن خوب کار کرده فعال شدن سفارت خانه ها در رابطه با مسايل اقتصادى و معرفى فرصت هاى داخلى است، در اين دو سه سال اخير واعا مشهود است و اين جاى قدردانى دارد .
نکته آخر که بايد به آن خيلى توجه داشت تداوم کار و انتظار نداشتن براى گرفتن جواب سريع است. کره براى اين که به جايگاه امروزبرسد 25 سال کار کرده است . اين تازه سال سوم حضور ايران در سبيت و ديگرنمايشگاه هاى بين المللى است حتى اگر مى خواهيم سوالى بکنيم بايد چند سال صبر کنيم.
از طرف ديگر کل هزينه دولت در زمينه صادرات نرم افزار بسيار ناچيز است . مرکز صنايع نوين منحصرا تنها جايى بوده که حمايت کرده است البته مرکز توسعه صادرات هم سال گذشته حمايت ناچيزى از اين موضوع کرد غير از اين ما حمايتى نداشتيم يا بسيار اندک بوده است. مجموع حمايت مرکز صنايع نوين در اين دو سال بالغ بر 340 هزار دلار شود آيا اين براى کشورى مثل ايران که مى خواهد روى صادرات نرم افزار کار کند کافى است؟ البته حتى اگر همين مقدار حمايت هم به موقع انجام شود نتيجه به مراتب بهتر از اين خواهد بود مثلا در زمينه قرارداد سبيت امسال تاخير تا اواسط دى رخ داد که موجب شد شرکت ها در اواسط بهمن انتخاب شوند و طبيعى است که برخى شرکت ها در اين زمينه با مشکل روبه رو شدند.
نکته ديگرى که مى توان به آن اشاره کرد اين است که ايرانيان خارج از کشور واقعا وطنشان را با هر گرايش سياسى از ديدن پرچم ايران خوشحال مى شوند اين ايرانى ها در خيلى جاها هستند و گاه دت رييس آلمانى و يا شريکشان را گرفته اند و آورده اند که با شرکت هاى ما صحبت کنند.
موضوع ديگر که بسيار مهم است بازار ماست، ما يک بازاردر حال ظهور هستيم اين بازار براى خارجى ها بسيار مهم است.
