پيامدهاى اجلاس مقدماتى جامعه اطلاعاتى در ژنو: پيگيرى حاكميت بين‌المللى اينترنت
دنیای اقتصاد – همزمان با پايان گرفتن مرحله دوم مقدماتى اجلاس جامعه اطلاعاتى در ژنو 1700 نفر از نمايندگان و متخصصان كشورهاى مختلف شاهد مطرح شدن دوباره بحث جنجالى تغير راهبرى اينترنت و تقسيم شدن منابع اينترنتى ميان همه كشورها بودند.
به گزارش خبرنگار ما در روزهاى پايانى اجلاس2 PrepCom – كه طى 5 روز در شهر ژنو سوييس برگزار شد بحث و اختلاف پيرامون تغيير حاكميت فعلى اينترنت بالا گرفت به طورى كه يكسال بعد از مطرح شدن بحث تغيير مديريت اينترنت از سوى كشورهاى در حال توسعه در مرحله نخست اجلاس جامعه اطلاعاتى بار ديگر اين موضوع جنجال بر انگيز از سوى چند كشور مطرح شد تا قبل از دور پايانى اجلاس جامعه اطلاعاتى در سال آينده در تونس اين موضوع بلاتكليف در محافل مختلف مورد توجه قرار گيرد.
كشورهايى مثل برزيل، چين، هند، كوبا ، سوريه، ايرا و گروهى از كشورهاى آفريقايى از موضوع تغيير حاكميت اينترنتى پشتيبانى مى‌كنند در حالى كه كشورهاى توسعه يافته مثل آمريكا، آلمان، ژاپن معتقدند كه حاكمان فعلى اينترنت به اندازه كافى خوب كار كرده‌اند كه اين شبكه اين چنين در سطح جهان گسترده شده و هر گونه دستكارى در آن ريسك تخريب را در پى خواهد داشت.
در همين حال اغلب كارشناسان و متخصصان در مورد اينكه نهادى به غير نهادهاى فعلى حاكم بر اينترنت بتواند بر اين شبكه مديريت كند ابراز ترديد مى‌كنند اما در عين حال نسبت به وضعيت موجود مديريت اينترنت نيز انتقاداتى را وارد مى‌دانند.
به اعتقاد كارشناسان اينترنت و شبكه‌هاى متصل به آن امروزه آنچنان نقش مهمى‌در امنيت ملى ، اقتصادى و اجتماعى كشورها ايفا مى‌كنند كه هر گونه تغيير و يا تحول در آن مى‌تواند ضربه‌هاى جبران ناپذيرى را به اقتصاد و حتى امنيت كشورها وارد سازد.
كشورهايى كه موضوع تغيير حاكميت اينترنت را دنبال مى‌كنند با درك اين موضوع عملا تلاش مى‌كنند تا با پررنگ كردن نقش بين‌المللى در هدايت اين شبكه نگرانى‌هاى خود را نسبت به اتفاقات احتمالى آينده براى اين شبكه كاهش دهند.
در اين ميان نگرانى‌هاى كشورهايى كه در موقعيت متعارضى نسبت به حاكم فعلى آن – ايالات متحده آمريكا – قرار دارند بيش از ديگران است چراكه آنها صور مى‌كنند در صورت بروز هر گونه مشكلى بين آنها و ايالات متحده، اينترنت مى‌تواند به عنوان اهرم فشارى مضاعف از سوى اين كشور بر عليه آنها به كار گرفته شود.
در يكى از تازه‌ترين مواردى كه اخيرا در مورد حاكميت در مورد كشور ايران اتفاق افتاده به خاطر مشكلات ناشى از روابط بين دو كشور عملا تحريم‌هاى اينترنتى عليه كاربران ايرانى به اجرا درآمده است.
مسدود كردن سرور خبرگزارى دانشجويان و چندين سرور ديگر ايرانى، آزاد كردن دامنه‌هاى اينترنتى كه با نام ايران ثبت شده‌اند، مسدود كردن دسترسى كاربران ايرانى به اطلاعات برخى سايت‌ها و عدم اجازه براى دريافت برخى نرم افزارها نمونه از محدوديت‌هايى است كه توسط شركت‌هاى آمريكايى براى كاربران ايرانى صورت مى‌گيرد.
در اجلاس ژنو براى نخستين بار موضوع تحريم اينترنتى كاربران ايرانى مطرح شد كه مورد استقبال فراوان نمايندگان ديگر كشورها قرار گرفت.
حاكمان فعلى
شبكه اينترنت كه هم اكنون نقش بالقوه‌اى را در طرح‌هاى توسعه‌اى ايفا مى‌كند اساسا در سال 1973 در قالب يك طرح نظامى‌آژانس تحقيقات دفاعى با عنوان به وجود آمد و در اواسط دهه 80 به مراكز تحقيقاتى و دانشگاهى و سپس به شكلى عام در جهان گسترش يافت.
به‌رغم اين كه در ابتدا اين شبكه كاملا به صورتى دولتى اداره مى‌شد اا به تدريج وظايف نگهدارى از منابع اصلى اينترنت شامل آدرس‌هاى اينترنتى، شماره‌هاى آى پى، تعيين استانداردها و پروتكل‌هاى انتقال اطلاعات شبكه و … به بخش‌هاى خصوصى و نيمه خصوصى واگذار شد اما دولت ايالات متحده هيچ گاه نظارت و نفوذ خود را بر اين بخش‌ها از دست نداد.
به جز اين بسيارى از مراكز مهم نگهدارى اطلاعات پايه و هماهنگ كننده‌هاى اصلى انتقال داده‌هاى اينترنتى به ظاهر توسط بخش‌هاى خصوصى و علمى‌اما در واقع تحت نظارت مستقيم دولت ايالات متحده نگهدارى مى‌شوند.
امروزه از ميان 13 سرور ريشه اينترنتى 10 سرور در ايالات مختلف آمريكا استقرار يافته‌اند و تنها سه سرور در ژاپن، سوئد و انگليس قرار داده شده‌اند كه حتى در صورت از كار افتادن اين سه سرور آخرى اينترنت قادر خواهد بود كه با ده سرور ديگر به راحتى و بدون هيچ مشكلى به كار خود ادامه دهد اما بدون ده سرور مستقر در آمريكا حيات اينترنت ممكن نخواهد بود.
اجلاس جامعه اطلاعاتى و تغيير مديريت اينترنت
يك سال قبل و همزمان با برگزارى اجلاس جامعه اطلاعاتى بحث مربوط به تغيير مديريت اينترنت از سوى كشورهاى در حال توسعه مطرح شد . آنها معتقد بودند كه مديريت اينترنت بايد به شكلى در اختيار يك نهاد بين‌المللى مثل اتحاديه جهانى مخابرات قرار گيرد و همه كشورها در آن مشاركت اشته باشند.
اين بحث با مخالفت‌هاى شديد نماينده آمريكا مواجه شد اما سرانجام سران كشورهاى جهان تصميم گرفتند كه تصميم گيرى در مورد اين موضوع را به دور دوم اجلاس جامعه اطلاعاتى كه سال آينده در تونس برگزار مى‌شود واگذار كنند.
در جلسات هفته گذشته كه در ژنو برگزار شد نماينده برزيل تندترين انتقادها را از حاكميت فعلى اينترنت به عمل آورد، چين بر حضورپررنگ دولت‌ها در پروسه حاكميت اينترتى تاكيد كرد و ايران نيز همچنان بر موضع خود مبنى بر چندجانبه گى مديريت اينترنتى پاى فشرد.در مقابل نماينده آمريكا نيز در پاسخ به اين موضوع تاكيد كرد كه اينترنت همچنان بايد در اختار بخش خصوصى باقى بماند و حضور دولت‌ها در مديريت آن مى‌تواند بحث‌هاى سياسى و بين‌المللى را به محدوده مديريت آن وارد سازد و عملا ماهيت آزاد اين رسانه را دچار خدشه كند.
نتيجه چه خواهد شد؟
حتى مخالف‌ترين مخالفان حاكمان فعلى اينترنت نيز مى‌دانند كه مصوبات اجلاس جامعه اطلاعاتى نه مى‌تواند جنبه اجبارى داشته باشد و نه حتى اگر بر فرض محال هم چنين شود مى‌توان انتظار داشت كه ايالات متحده به راحتى آن را بپذيرد و راهبرى اين شبكه استراتژيك را به راحتى در اختيار ديگران قرار دهد.
با اين همه كارشناسان انتظار دارند با مطرح شدن بحث‌هايى مثل حاكميت بين‌المللى اينترنت عملا فشار را بر حاكمان فعلى اينترنت به نحوى افزايش دهند تا حداقل سهمى‌از مشاركت مديريتى اين شبكه پرپيچ و خم را به ديگر كشورها بسپارد.
