نام نویسنده: مهدى كيان پور
شرق – تانايى برقرارى ارتباط با كاربرانى از سراسر دنيا و در هر لحظه، حركت به سوى ايجاد جامعه اى جهانى را افزايش داده است. اين جامعه جهانى، ويژگى هاى منحصر به فردى دارد. از جمله خصوصياتش آن است كه اين جامعه در طول روز و شب متداول خيلى بيشتر فعال است و اين شايد سبب شود، نگاه جديدى به ساعت بيولوژيكى كه تاثير قابل ملاحظه اى بر نحوه زندگى ما دارد، داشته باشيم. در اين نوشته به مطالعه اى مى پردازيم كه در مورد خصوصيات زمانى اتاق هاى گپ (Chat rooms) انجام شده است.
در اين سال ها، گپ و اتاق هاى گپ به طور خاص مورد توجه محققان حوزه رسانه ها و محافل دانشگاهى بوده است. Reingold در مقاله اى گپ را نشانه اى بر روند جهانى سازى دانسته. Quayle ، Taylor در سال ۲۰۰۱ به خطرات اتاق هاى گپ براى فرهنگ ها اشاره كرده اند و Turkle گپ اينترنتى را زمينه اى براى شكل گيرى هويت پست مدرن مى داند. صرفنظر از مزايا و معايب آن، اكنون گپ اينترنتى گسترش قابل توجهى يافته و جاى خود را به عنوان يك وسيله ارتباطى محبوب، باز كرده است.
با توجه به تفاوت قابل ملاحظه ساعت در سراسر جهان، مطالعه اى در دانشگاه Wales صورت گرفته است تا بررسى شود كه اين تفاوت ساعت در ارتباطات موجود در اتاق هاى گپ اينترنتى چه تاثيرى دارد؟ به عبارتى در اين مطالعه توزيع زمانى استفاده از اتاق هاى گپ مورد بررسى قرار مى گيرد. پيش از اين، مطالعات بسيارى در مورد توزيع مكانى و جغرافيايى استفاده از اينترنت انجام شده است. براى نمونه، مى توان به پروژه «نقشه فضاى مجازى» (Mapping Cyberspace) اشاره كرد. در اين پروژه، نقشه هاى بسيار دقيقى در مورد استفاده از اينترنت در نقاط مختلف دنيا استخراج شده است، كه خود آ نها موضوع مطالعات بسيارى است. اما يكى از جالب ترين نقشه هايى كه تاكنون منتشر شده است، نقشه اى است كه توسط موسسه Telegeography تهيه شده است. در اين نقشه، چگونگى استفاده از سه جزء اصلى ارتباطات در دنياى امروز، يعنى خطوط تلفنى، تلفن همراه و اينترنت مشخص شده است. اين نقشه، به خوبى نشان مى دهد كه استفاده از فناورى اتباطات بيش از آنكه از لحاظ مكانى متمركز باشد، براساس زمان توزيع شده است.
براى مثال، از اين نقشه مشخص است كه بيشترين ميزان استفاده از اينترنت، در دوره زمانى ۲ تا ۴ بعدازظهر (به وقت گرينويچ) به وقوع مى پيوندد. در واقع اين ساعت ها، زمانى است كه در اروپا و آمريكا، ساعت فعاليت است.به منظور آنكه، نقشه مشابهى در مورد استفاده از اتاق هاى گپ تهيه شود، مطالعه اى در دانشگاه Wales انجام شده است. در اين تحقيق، ۱۴ اتاق گپ اينترنتى مورد مطالعه قرار گرفته است. ۴ اتاق از نوع اتاق هاى روى وب و ۱۰ اتاق از نوع IRC. در ضمن تا حد امكان اتاق هايى انتخاب شد كه عموميت داشته باشند.
روش تحقيق به اين صورت بود كه يك نرم افزار از قبل طراحى شده در هر كدام از اين اتاق ها، به مدت ۲۴ ساعت تمام مكالمات و مكاتبات را ثبت مى كرد. همچنين روز هاى وسط هفته به منظور ثبت كردن داده ها، انتخاب شد تا از خطايى كه ممكن است در روز هاى پايان هفته و تعطيل به وجود آيد، جلوگيرى شود. كاربرانى كه در ۲۴ ساعت، كمتر از ۲ دقيقه در اتاق گپ مى گذراندند، از بررسى حذف شدند. بايد خاطرنشان ساخت كه چون تحقيق بر مبناى خوداظهارى بوده، ممكن است درصدى خطا داشته باشد. گرچه با بررسى هاى بعدى مشخص شد كه اين ميزان خطا، بسيار كم بوده است. در ضمن ۴ درصد كاربران محل اقامت خود را مشخص نكردند. مشابه نمودار هى موسسه Telegeography كاربران از نظر موقعيت زمانى به سه حوزه نيويورك، پاريس و شانگهاى تقسيم شدند و به عبارتى هر كاربر اتاق گپ اينترنتى با توجه به نزديكى به يكى از اين سه شهر، در حوزه مربوطه جاى گرفتند. با توجه به اطلاعات به دست آمده از تحقيق فوق، نقشه هاى دقيقى تهيه شد.
اين نقشه ها به خوبى نشان مى دهند كه بيشترين زمان استفاده از گپ در هر حوزه زمانى، در ساعات پايانى شب و ساعات آغازين روز رخ مى دهد. مشابه نقشه تهيه شده توسط موسسه Telegeography به طور كلى بيشترين استفاده از گپ، هنگامى است كه كاربران اروپايى و آمريكايى روى خط هستند. اما در اينجا، استفاده از گپ بين ساعات ۱۲ شب تا ۴ صبح صورت گرفته است كه درست در مقابل نقشه Telegeography است (بين ۲ تا ۴ بعدازظهر). بنابراين استفاده از گپ اينترنتى در ساعات كارى، كمترين ميزان بوده است. نتيجه بسيار جالبى كه از اين تحقيق به دست مى آيد آن است كه با توجه به نحوه استفاده از گپ اينترنتى، مى توان يك فضاى مجازى و خيالى در نظر گرفت.
در اين فضاى ديالكتيك خيالى، زمان و نحوه استفاده از آن، معناى خاصى دارد به گونه اى كه درست برخلاف فضاى واقعى ما، بيشترين فعاليت در ساعات پايانى شب و آغازين روز انجام مى گيرد. به اين ترتيب به نظر مى رسد همان گونه كه اينترنت با توجه به توزيع مكانى خود، روند جهانى سازى را شتاب بخشيده است، گپ اينترنتى و اتاق هاى گپ نيز از نظر زمانى بر فرهنگ ها تاثير گذار بوده اند.
