شرق – شانزدهم دى ماه سال گذشته وقتى خبر مربوط به دريافت موافقت نامه اصولى ۱۱ شركت خصوصى براى تاسيس موسسه ندا (PAP) منتشر شد بسيارى از كاربران حرفه اى اينترنت به اين موضوع فكر كردند كه بالاخره روياى داشتن اينترنت پرسرعت در كشور به حقيقت نزديك مى شود.
طى سال هايى كه اينترنت در كشور رشد و گسترش پيدا كرده مهمترين موضوعى كه كاربران به شكلى ممتد و هميشگى با آن روبه رو بودند، موضوع سرعت پايين اينترنت و كيفيت اندك آن بود. در همه اين سال ها بسيارى از شركت هاى خدمات دهنده اينترنتى نيز نيازهاى كاربران اينترنت در اين زمينه را دريافته بودند اما به دليل محدوديت هايى كه از نظر هزينه وجود داشت هيچ راه حل ارزان قيمت و به صرفه اى براى كاربران وجود نداشت.
سيستم اتصال از طريق خط تلفن يا DIAL UP هنوز مورد استفاده اغلب كاربران ايرانى قرار مى گيرد هر چند با رشد مصرف اينترنت طى سال هاى اخير و تقاضاى بازار برخى كاربران اقتصادى به سراغ شيوه هاى ديگرى نيز رفتند. اينترنت نامتقارن (دريافت از طريق ديش ماهواره اى و ارسال از طريق خط تلفن ) از آن جمله بود كه طى يكى دو سال گذشته تا انداز ه اى مورد توجه برخى كاربران كه نيازهاى بيشترى به اينترنت دارند، واقع شده است. مزيت اصلى اين سيستم دريافت با سرعت بالاست به همين دليل براى كسانى كه معمولاً از اينترنت براى دريافت فايل هاى حجيم استفاده مى كنند اين سيستم مى تواند مطلوب باشد اما در عوض اين سيستم همچنان وابستگى خود به خط تلفن را حفظ مى كند و به همين دليل هم سرعت اينترنت از حد قابل قبولى بالاتر نمى رود و هم اين كه مشكلات مربوط به خطوط ارسال SEND معمولاً گريبانگير كاربران مى شود.
اما براى كاربرانى كه مى خواستند نياز به خط تلفن را از بين ببرند بهترين انتخاب اينترنت بى سيم بود. اين شيوه جديد اتصال اينترنت كه از كيفيت قابل قبول ترى نسبت به مدل هاى مشابه برخوردار است با نصب تجهيزات بى سيم در محل زندگى يا كار كاربر و برقرارى اتصال بى سيم با شركت خدمات دهنده به كاربران خدمات ارائه مى داد. قيمت آن به نسبت پهناى باند متغير ولى در مقايسه با روش اينترنت نامتقارن تا اندازه زيادى گران تر به نظر مى رسيد به همين دليل به هيچ وجه براى كاربران عادى مناسب به نظر نمى رسيد.
طى اين سال ها شيوه هاى مشابه و متعدد ديگرى براى استفاده از اينترنت پرسرعت وجود داشته اما اغلب آنها به دليل گرانقيمت بودن پهناى باند و همچنين تجهيزات چندان مورد استقبال كاربران قرار نمى گرفتند اما خبر ارائه اينترنت پرسرعت از طريق سيستم ADSL در حقيقت نويددهنده اين موضوع بود كه مى توان اينترنت پرسرعت را با قيمت كم و كيفيت خوب حتى براى كاربران عادى و خانگى هم راه اندازى كرد. شيوه هايى چون DSL و ADSL هر چند براى كشور ما شيوه هاى تازه اى از اتصال به اينترنت به شمار مى روند اما در بسيارى از كشور هاى جهان مدت هاست كه مورد استفاده قرار مى گيرد. سال گذشته زمزمه استفاده از اينترنت پرسرعت در محافل مخابراتى شنيده شد و سرانجام در ماه هاى پايانى سال موافقت نامه هايى به چند شركت در زمينه ارائه اين سرويس ها اهدا شد.
ويژگى اصلى اينترنت پرسرعت از طريق ADSL اين است كه هر چند در اين شيوه هم از خط تلفن براى انتقال ديتاى مورد نظر استفاده مى شود اما به دليل ويژگى آن استفاده همزمان از خط تلفن براى مكالمه و اتصال به اينترنت وجود دارد و به اين ترتيب موضوع اشغالى خطوط تلفنى كه هم اكنون يكى از معضلات خانواده هاى ايرانى به شمار مى رود براى هميشه رفع مى شود. در همان زمان اعلام شد كه به دنبال فراخوان وزارت ارتباطات و فناورى اطلاعات براى واگذارى خدمات انتقال داده ها به بخش خصوصى ۱۶۲ درخواست از شركت ها و موسسات خصوصى به اين وزارتخانه ارائه شد كه از اين ميان ۳۸ موسسه نسبت به تكميل فرم مربوطه اقدام كردند كه اين وزارتخانه از آن ميان ۱۱ شركت را براى ارائه اين خدمات برگزيد.
• رقيب نه يك همراه
شركت مخابرات براى آنكه سرويس دهندگانى كه موفق به كسب مجوز شده اند را به نوعى به تعهداتى در قبال مشتريان وادار كند پيش از اهداى موافقت نامه اصولى مقرر كرد كه دارنده پروانه PAP بايد در سال اول حداقل ۲۰ هزار پورت دسترسى را در حداقل ۲۰ شهر و ۵ استان راه اندازى كند، و همچنين يك ضمانت نامه با مبلغ ۵/۱ ميليارد تومان به مخابرات بپردازد.
در آغاز همه چيز اميدوارانه پيش رفت به طورى كه حتى برخى شركت هايى كه موافقت نامه اصولى دريافت كرده بودند اقدام به تبليغات در اين زمينه كردند و برخى نيز شروع به جذب كاربران كردند، اما مشكلات بعدى كه در اين زمينه ايجاد شد عملاً ارائه سرويس هاى ADSL را تا به امروز كه حدود ۸ ماه از اعطاى موافقت نامه مى گذرد به تاخير انداخته است. مشكلاتى از قبيل تامين پهناى باند، تجهيزات و رابطه فنى اين شركت ها با مخابرات باعث شده كه حتى برخى سرمايه گذارى در اين عرصه را فعلاً متوقف كنند تا در آينده با بررسى شرايط دوباره به اين مسير برگردند.
در اين ميان بسيارى از شركت ها طى ماه هاى اخير به كارشكنى هايى كه از سوى مخابرات در زمينه پيشبرد ارائه اين سرويس پيش آمده انتقاد كرده اند. مهران انديشه فر عضو كميته اينترنت انجمن شركت هاى انفورماتيك ايران و قائم مقام مديرعامل شركت گسترش ارتباطات تامين در مصاحبه اى در اين باره گفته است، در راستاى ادامه خصوصى سازى در مخابرات و تبادل اطلاعات شرت هايى كه از توانمندى مديريتى، مالى و فنى برخوردارند مى توانند در زمينه ارائه خدمات نقطه انتهاى دسترسى(PAP) پيشگام باشند.
اما شعار خصوصى سازى به تنهايى قابل اجرا نيست و در عمل به همكارى متقابل بخش دولتى نياز داشته و ارائه سرويس مطلوب به مشتركان نهايى با خدمات ارزان قيمت منافات دارد، زيرا مخابرات از بابت هر خط مانند DSL كه خاص سرويس هاى ديجيتال است، هزينه اى معادل ۱۰۰ هزار تومان كه شايد در آينده كمتر شود دريافت خواهد كرد، اما با توجه به اين كه مشترك نهايى از اين بابت هزينه اى پرداخت نمى كند، فشار مضاعفى به بخش خصوصى وارد خواهد شد. به عقيده انديشه فر بخش خصوصى در راستاى ارائه سرويس PAP، زمانى دلگرم خواهد شد كه مخابرات را نه به صورت رقيب بلكه به عنوان يك همراه در كنار خود ديده و در جريان وجود يك تعامل از نقطه نظرات بخش هاى مختلف استفاده كند، اما متاسفانه در اين زمينه حركت هاى ضعيفى انجام گرفته است.
• تضمينى براى همكارى
در همين حال برخى اعتقاد دارند هر چند مخابرات براى ارائه سرويس مطلوب از سوى شركت هاى PAP تعهدات سنگينى را از آنها اخذ كرده اما خود در مقابل هيچ تعهدى براى ارائه خدمات مطلوب و مورد نياز اين شركت ها ارائه نداده است. از طرف ديگر با توجه به اين كه اين شركت ها مى بايست از پهناى باند نسبتاً بالايى براى ارائ سرويس برخوردار باشند هنوز وضعيت پهناى باند آنها مشخص نيست چراكه پهناى باند فعلى كشور براى ارائه اينترنت پرسرعت اصلاً كافى به نظر نمى رسد. در اين باره يك كارشناس اينترنت اعتقاد دارد، با توجه به وجود حدود ۵ ميليون نفر كاربر اينترنتى كه تا اواخر سال بعد به ۱۰ ميليون مى رسد، كل ارتباطات ديتاى ايران به صورت ماهواره، با حدود پهناى باند ۳۰۰ مگابيت و ارتباطات فيبرنورى حدود ۳۰۰ مگابيت، با ۲ لينك ۱۵۰ مگابيتى كه از سمت خليج فارس مى آيد پوشش داده مى شود و در نتيجه اين ۵ ميليون با بك بون ستون فقرات ۶۰۰ مگابيتى پوشش داده مى شود.
هم اكنون اين ۶۰۰ مگابايت براى ارائه اينترنت پرسرعت اصلاً كافى به نظر نمى رسد و شركت هاى داراى پروانه خدمات PAP بايد به فكر راه هايى به غير از مخابرات جهت تامين پهناى باند مورد نياز خود باشند. يكى از مديران شركت هاى دارنده پروانه PAP نيز مى گويد: ما از وزارت ICT درخواست كرديم امكاناتى را كه از سوى شركت مخابرات در اختيار ما قرار داده مى شود، تضمين كنند و طبق مذاكرات با يكى از مسئولان وزارت عنوان شد كه شركت مخابرات در راستاى ارائه امكاناتى مانند فيبرنورى ميان شهرها و ساير تسهيلات با ما، همكارى داشته باشد. اما براى اين همكارى تضمينى وجود ندارد تا شركت ها مطمئن باشند سرمايه گذارى آنها در اين زمينه بدون ضرر خواهد بود. بسيارى از شركت ها كه امكانات زيادى دارند به خاطر همين ريسك، پيش نمى آيند و در نتيجه تنها تعداد اندكى از اين شركت ها اين كار را قبول مى كنند.
وى با اشاره به اينكه رفع مشكلات اينترنت در كشور و ارائه خدمات با كيفيت مناسب اينترنت، به شركت هاى زيادى جهت ارائه خدمات PAP نياز دارد، مى گويد: با توجه به اينكه بك بون اينترنتى ايران با ارتباطات فيبرنورى در دست شركت مخابرات قرار دارد، وزارت ICT بايد به شركت هايى كه توان سرمايه گذارى دارند مهلت بيشترى دهد و يا اينكه شركت مخابرات موظف باشد تا اين امكان را به صورت تضمين شده و در كوتاه ترين زمان در اختيار آنها قرار دهد تا شركت ها مجبور نباشند جهت انجام فعاليت ها مدت زمان زيادى صرف كرده و علاوه بر از دست دادن ى/ى ميليارد تومان، تجهيزات خريدارى شده را چند سال بدون استفاده نگه دارند.
• زيرساخت هاى لرزان
ارائه سرويس اينترنت پرسرعت ADSL نياز به نصب تجهيزاتى در نزديكى مراكز مخابراتى دارد. اين مراكز در حقيقت اتصال مستقيم كاربران به اينترنت را از طريق خطوط تلفن برقرار مى كنند اما به دليل زيرساخت هاى لرزان مخابراتى و مشكلات ديگر عملاً ايجاد اين مراكز با مشكل روبه رو شده به طورى كه هم اكنون فقط يكى از شركت ها موفق به ساخت يك واحد در كنار يكى از مراكز مخابراتى كرده است. مشكل واقع شدن مراك مخابراتى در مناطق شلوغ و پرترافيك و همچنين تاخير در بازسازى ساختار قديمى مخابرات از آن جمله است.
صحراپور، مديرعامل شركت داده پردازى فناوا در گفت وگويى درباره اين مشكلات گفته است، ظاهراً در برخى از مراكز مخابراتى شهر تهران به خاطر مشكلات فيزيكى موجود و يا ساير مشكلات امنيتى در مورد كاربران، معضلى ايجاد شده كه مانع از ايجاد شفافيت در رابطه با تجهيز شركت ها در مراكز مخابراتى مى شود، به طورى كه امكان اختصاص مكان به شركت ها وجود ندارد. وى در ادامه بر اين باور است كه مخابرات بايد حداقل امكانات و تجهيزات قابل ارائه خود را براى شركت ها عنوان كند و قاعدتاً در اين مين زمان از دست رفته شركت ها به خاطر عدم دسترسى به امكانات نبايد به عنوان زمان متعهد شده به شمار رود.
• ساختار كهنه سيستم پيشرفته
به جز يكى از شركت هاى ارائه دهنده سرويس هاى پرسرعت هنوز ساير شركت ها از قيمت ها حرفى به ميان نياورده اند. مطابق قانون شركت ها موظفند قيمت هاى پيشنهادى خود را به اطلاع مخابرات برسانند و در صورت نبود مخالفتى آن را اعمال كنند. سرويس هاى ADSL به دليل ويژگى خاص خود از قيمت هاى پايينى در سراسر جهان برخوردارند و به نظر مى رسد رويكرد بسيارى از شركت هاى حاضر در اين عرصه نيز ارائه قيمت نسبتاً پايين و جذب مشتريان خانگى باشد.
اولين قيمتى كه در اين زمينه از سوى يكى از اين شركت ها اعلام شده مبلغ ۶۹ هزار تومان براى يك ماه و با سرعت ۶۴ كيلوبيت بر ثانيه است كه تا ۲۵۶ كيلوبيت بر ثانيه نيز قابل افزايش است. هر چند در عمل اين قيمت اعلام شده در مقايسه پهناى باند موردنظر گران به نظر مى رسد اما با توجه به محدوديت هاى زيرساخت مخابراتى و سرعت هاى پايينى كه كاربران طى سال ها تجربه كرده اند همين ميزان نيز قابل توجه است. با اين وجود مشكلى كه در اين زمينه وجود دارد محدوديت در افزايش سرعت اينترنت ( بيش از ۲۵۶ كيلوبيت) است كه آن هم به دليل ساختار كهنه مخابراتى و عدم تطابق با سيستم هاى نسبتاً پيشرفته ADSL است.
در حالى كه ر روز اخبار كابل برگردان و تجهيز مراكز به سوئيچ هاى ديجيتالى از سوى مخابرات منتشر مى شود اما تنها استقرار سيستم ADSL نشان مى دهد كه مخابرات ما از چه ظرفيت پايينى براى انتقال داده هاى اينترنتى برخوردار است و حداقل طى سال هاى گذشته در مورد طراحى و تطبيق اين شبكه با وسايل و سيستم هاى جديد ارتباطى تمهيدى انديشيده نشده است.
در اين جا بد نيست به سر تيتر چند خبر در مورد گسترش اينترنت پرسرعت در جهان توجه داشته باشيم. كره ، هنگ كنگ و كانادا مقام هاى اول تا سوم را در زمينه رشد دسترسى به اينترنت پرسرعت داشته اند. دسترسى به اينترنت پرسرعت در جهان طى يك سال گذشته ۷۰ درصد رشد كد. بوش: تا پايان سال ۲۰۰۷، تمام نقاط آمريكا بايد مجهز به اينترنت پرسرعت باشند. چون ضامن به دست آوردن اطلاعاتى است كه اقتصاد كشور را متحول مى سازد. اينترنت پهن باند در آمريكا ۶۰ درصد رشد كرد. مدارس برونئى به اينترنت پرسرعت مجهز شد. مك دونالد در كنار Fast food به مشتريانش Fast internet ارائه مى دهد. و بالاخره با تمام اين آمار و ارقام در پايان بايد گفت نوبت ما كى مى شود؟
منبع : مينو مومنى
